«Στην είσοδο της Αγίας Τεσσαρακοστής»
του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου
Θέλω να σας αναγγείλω ότι ήλθε η αγία Τεσσαρακοστή, που είναι το φάρμακο των ψυχών μας. Διότι ο Κύριός μας, σαν Πατέρας φιλόστοργος θέλει να απαλλαγούμε από τις αμαρτίες, που κάναμε επί τόσον καιρό. Κανόνισε μάλιστα ως μέσο θεραπείας και τη νηστεία.
Κανείς λοιπόν ας μη γίνεται κατσούφης, κανείς ας μη σκυθρωπάζει, αλλά ας σκιρτά και ας χαίρεται και ας δοξάζει τον Θεό, ο Οποίος φροντίζει για τις ψυχές μας. Αυτός μας καθόρισε την άριστη οδό της νηστείας, που με πολλή χαρά πρέπει ο καθένας μας να την υποδεχθεί.
Οι ειδωλολάτρες νομίζουν για γιορτές και πανηγύρεις τη μέθη και όλη την άλλη ακολασία και τις ελεεινότητες και ασχήμιες, που ακολουθούν. Η Εκκλησία του Θεού όμως θεωρεί ως γιορτή και πανηγύρι τη νηστεία και την απάρνηση της κοιλιοδουλείας και όλες τις αρετές, που προέρχονται από αυτήν.
Διότι η Εκκλησία είναι θεραπευτήριο πνευματικό. Γι’ αυτό πρέπει εκείνοι που έρχονται στην Εκκλησία να παίρνουν τα κατάλληλα φάρμακα και να τα τοποθετούν στα τραύματα της ψυχής τους και έτσι να επιστρέφουν στο σπίτι τους.
Η ακρόαση του θείου λόγου από μόνη της δεν ωφελεί, αν δεν έχεις να παρουσιάσεις ανάλογα έργα αρετής. «Οὐχ οἱ ἀκροαταί τοῦ νόμου δίκαιοι παρά τῷ Θεῷ, ἀλλ’ οἱ ποιηταί τοῦ νόμου δικαιωθήσονται» (Ρωμ. β΄ 13), λέει ο μακάριος Παύλος. Και ο Χριστός διδάσκοντας το λαό έλεγε: «Οὐ πᾶς ὁ λέγων μοι, Κύριε, Κύριε, εἰσελεύσεται εἰς τήν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν, ἀλλ’ ὁ ποιῶν τό θέλημα τοῦ Πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς» (Ματθ. ζ΄ 21).
Το γνωρίζουμε, αγαπητοί, ότι, εάν περιοριζόμαστε μόνο να ακούμε το λόγο του Θεού, χωρίς να επακολουθεί η έμπρακτη εφαρμογή, δεν έχουμε να ωφεληθούμε τίποτε. Ας μη γινόμαστε λοιπόν μόνο ακροατές, αλλά και ας εφαρμόζουμε τις θείες εντολές. Γιατί όταν τα έργα συνοδεύουν τους λόγους, τότε θα έχουμε πολλή παρρησία. Με πολύ ενδιαφέρον λοιπόν και με πολλή προσοχή ακούστε όσα θα πω περί της νηστείας.
Όπως η πολυφαγία προξενεί αναρίθμητα κακά στο ανθρώπινο γένος, έτσι και η νηστεία και η απαλλαγή από την κοιλιοδουλεία υπήρξε πάντοτε αιτία ανέκφραστων αγαθών σε μας. Όταν στην αρχή έπλασε ο Θεός τον άνθρωπο, γνώριζε ότι αυτό ακριβώς το φάρμακο της νηστείας ήταν χρήσιμο για τη σωτηρία της ψυχής του. Γι’ αυτό αμέσως και εκ των προτέρων αυτή την εντολή έδωσε στον πρωτόπλαστο: «Από τους καρπούς όλων των δέντρων που βρίσκονται στον Παράδεισο έχετε την άδεια να τρώτε. Από τους καρπούς όμως του δέντρου «του γινώσκειν καλόν και πονηρόν» δε σας επιτρέπω να φάτε» (Γενεσ. β΄ 16).
Αυτό που είπε τότε στον πρωτόπλαστο, δηλαδή «φάε αυτό και εκείνο μη το φας», ήταν εικόνα της νηστείας. Ενώ όμως έπρεπε να τηρήσει την εντολή, δεν την τήρησε, νικήθηκε από τη λαιμαργία και με την παρακοή καταδικάσθηκε να πεθάνει.
Είδες, αγαπητέ, με ποιον τρόπο εισήλθε ο θάνατος στο ανθρώπινο γένος με τη λαιμαργία; Είδες τη βλάβη, η οποία προήλθε από αυτήν; Πρόσεξε τώρα να δεις και την ωφέλεια από τη νηστεία. Νήστευσαν οι Νινευίτες, στέρησαν την τροφή ακόμη και από τα ζώα τους και μετανόησαν, άφησαν τα αμαρτωλά τους έργα, και έτσι παρακίνησαν τον Κύριο να τους δείξει τη φιλανθρωπία Του και να ανακαλέσει την απόφαση που είχε λάβει για να καταστρέψει την πόλη τους.
Κατανοώντας, λοιπόν, όλα αυτά, αγαπητοί, και έχοντας μεγάλο ενδιαφέρον για τη σωτηρία μας, ας καταφρονήσουμε τις ανωφελείς και επιβλαβείς απολαύσεις. Ας αγαπήσουμε τη νηστεία και όλη γενικά τη χριστιανική συμπεριφορά. Ας παρουσιάσουμε μεγάλη μεταβολή στο βίο μας και κάθε μέρα ας φροντίζουμε δραστήρια να πράττουμε καλά έργα.
Έτσι, αφού εμπορευθούμε καθ’ όλη την περίοδο της αγίας Τεσσαρακοστής το πνευματικό εμπόριο των αρετών, θα συγκεντρώσουμε πολύ πλούτο αρετής. Θα αξιωθούμε με αυτόν τον τρόπο να φτάσουμε και στη μεγάλη ημέρα του αγίου Πάσχα και με παρρησία να προσέλθουμε στη φρικτή και πνευματική τράπεζα. Θα μετάσχουμε στα ανέκφραστα εκείνα και αθάνατα αγαθά με καθαρή συνείδηση και θα γεμίσουμε με τη χάρη που αυτά δίνουν.
(Αποσπάσματα από τον παραινετικό λόγο «Εις την είσοδον της Αγίας Τεσσαρακοστής»)
